Doel: Inventariseren en begrijpen op welke manier onderzoek bijdraagt aan impact
Voor wie: onderzoekers en projectmanagers
Technieken: interviews, desk research
Soort: uitvoeringstool
Voorkennis nodig: aanzienlijk
Complexiteit: hoog
Duur: maanden of langer
Downloads
Links
Gerelateerde tools
Wat is ASIRPA?
ASIRPA staat voor Analyse de l’impact sociétal de la recherche: Analyse van maatschappelijke impact van onderzoek. Het is een gestructureerde aanpak om maatschappelijke impact van onderzoek in kaart te brengen. Case studies staan hierbij centraal en de methode biedt een gestandaardiseerde manier om de cases te beschrijven. ASIRPA is zowel bedoeld om verantwoording af te leggen, als om inzicht te krijgen in de manier waarop impact tot stand komt.
ASIRPA is uitermate geschikt voor inzicht in de impact op het niveau van een onderzoeksorganisatie, een grote onderzoeksafdeling of een substantiële onderzoekslijn. ASIRPA kijkt terug op het onderzoek en de bijdragen aan impact. Het gaat om het achteraf, ex post, begrijpen van impact.
De methode is op zich bruikbaar voor onderzoek in iedere discipline. Maar ASIRPA is specifiek ontwikkeld voor onderzoek op het gebied van landbouw, voedsel en milieu en dat betekent dat er inhoudelijk keuzes zijn gemaakt die nauw verband houden met die disciplines. Voor toepassing in andere disciplines kan het noodzakelijk zijn om andere keuzes te maken, zoals voor relevante maatschappelijke impact-domeinen.
Een van de uitgangspunten van ASIRPA is dat impact multidimensionaal is: onderzoek kan impact hebben in verschillende maatschappelijke domeinen. ASIRPA gebruikt 5 impact-domeinen: economie, politiek-bestuurlijk, milieu, gezondheid en locatie specifieke impact. Die laatste impact heet in het Frans territorial social en verwijst ook naar het typisch Franse landbouwbegrip terroir.
Een ander uitgangspunt is dat een heel netwerk aan actoren nodig is voor impact van onderzoek en dat zulke netwerken deels al langer bestaan. Iedere actor speelt een eigen rol bij dat onderzoek of die impact, en doet dat op een geëigend moment. Onderzoekers en onderzoeksorganisaties spelen vanzelfsprekend een belangrijke rol bij impact van onderzoek, maar zij zijn niet de enigen. ASIRPA heeft oog voor de hele context. Ook voor actoren die een bepalende rol spelen bij de ontwikkeling van een nieuw financieringsprogramma voor onderzoek, de doorontwikkeling tot een product, de politieke beslissing een richtlijn te veranderen, of de voorlichting over een nieuw product of nieuwe richtlijn. En ASIRPA ziet dat product of die richtlijn ook als actor.
Een laatste uitgangspunt is dat impact niet het resultaat is van een eenduidig en lineair proces, maar tot stand komt via vele iteraties. Hier speelt dat netwerk ook weer een rol: verschillende actoren ontwikkelen en reageren op kennis en inzichten, resultaten en prototypes, op verschillende momenten.
Hoe ASIRPA te gebruiken?
ASIRPA draait om case studies en dus start de methode met de keuze voor een of meer cases. Bij de ontwikkeling van de methode is gekozen voor cases die succesvol waren en tot impact hebben geleid. Het is goed denkbaar dat de aanpak ook gebruikt kan worden om te leren van voorbeelden die minder succesvol zijn geweest.
De ontwikkeling van de case studie verloopt verder via een gestandaardiseerd proces. En dit is waar ASIRPA afwijkt van een aantal andere methoden. Dezelfde aspecten komen in iedere casus aan de orde en dezelfde analyses worden gemaakt. Dit maakt het mogelijk om een meta analyse te maken van een serie cases. Bij de ontwikkeling van deze aanpak heeft dat geleid tot de karakterisering van 4 soorten of types impact die veel voorkomen in de organisatie waarvoor de aanpak is ontwikkeld. De drie stappen in het ontwikkelen van de case studie zijn: 1) chronologie of tijdslijn, 2) impact pad, en 3) impact radar.
De chronologie of tijdslijn
De tijdslijn beschrijft op hoog aggregatieniveau belangrijke gebeurtenissen die te maken hebben met het onderzoek en de impact. De tijdslijn bestrijkt de periode voorafgaand aan het onderzoek, gedurende het onderzoek en de periode daarna, wanneer de impact van het onderzoek zichtbaar wordt. De inventarisatie betreft zaken als de ontwikkeling van onderzoekscapaciteit en -vaardigheden, of de ontwikkeling van faciliteiten, maar ook iets als nieuw nationaal beleid op het gebied van de onderzoeksexpertise, interesse van de industrie om kennis verder te ontwikkelen en een crisis situatie die een extra push geeft om de kennis of het product verder toe te passen. Het gaat hierbij om cruciale externe factoren.
(Res Eval, Volume 24, Issue 4, October 2015, Pages 440–453)
Het impact pad
De volgende stap is een reconstructie van een meer nauwkeurig impact pad. De aandacht gaat uit naar aspecten en mechanismen die bijdragen aan de impact. Het begrip translatie is hierbij van belang: het definiëren van een gemeenschappelijk probleem, het betrekken en interesseren van relevante actoren, het definiëren van rollen en het mobiliseren van nieuwe actoren.
Drie specifieke onderdelen zijn karakteristiek voor een ASIRPA impact pad. (1) Het bevat productieve configuraties, ofwel alle financiële, personele, tastbare en ontastbare bijdragen en investeringen van partners. Dus: royalties die worden betaald en geherinvesteerd, onderzoeksinfrastructuur die beschikbaar wordt gemaakt of die wordt ontwikkeld voor het onderzoek, bestaande kennisnetwerken. (2) Intermediairs die een belangrijke rol spelen in het bruikbaar maken van de kennis. Een intermediair kan een technologie transfer organisatie zijn, een startup of een regelgevende instantie, maar ook iets als een prototype, of een trainingsfaciliteit. Bij ASIRPA gaat het niet alleen over mensen en organisaties, maar ook over objecten. (3) Het denken in termen van Impact 1 en Impact 2. Impact 1 wordt in andere modellen wel als intermediaire impact of uitkomst gebruikt. Denk aan zulke diverse zaken als bijdragen aan politieke besluitvorming, de introductie van voedingsvoorschriften of het creëren van nieuwe banen. Interessant is Impact 2. Dat is de tweede orde impact, die het gevolg is van het toepassen van de kennis op een grotere schaal. Denk aan toepassing op andere variëteiten van een gewas, toepassing in een andere regio (terroir), of opschaling van een door het onderzoek beïnvloed beleid van regionaal naar nationaal niveau.
(Res Eval, Volume 24, Issue 4, October 2015, Pages 440–453)
De impact radar
Een laatste stap in de ontwikkeling van de casus is het in kaart brengen van de impact in de verschillende maatschappelijke domeinen: economie, politiek-bestuurlijk, milieu, gezondheid en locatie specifieke impact. De inventarisatie van impacts gebeurt onder andere via interviews met stakeholders, die specifieke voorbeelden van impact beschrijven. Voor het kwantificeren van impacts, van 1-zwak, tot 5-sterk, is voor ieder van de vijf dimensies een scoreformulier ontwikkeld. Voor iedere casus kan aan de hand van dat formulier het belang van elk van de vijf soorten impact worden vastgesteld en in een radar diagram worden verbeeld. Zo’n diagram maakt in een oogopslag duidelijk in welke domeinen het onderzoek veel of weinig impact heeft. Sommig onderzoek, zoals beleidsadvisering, heeft vooral politiek bestuurlijke impact, terwijl genetisch onderzoek naar een specifieke dierziekte impact heeft in alle vijf domeinen, met een nadruk op gezondheid en locatie specifieke impact.
Waar komt ASIRPA vandaan?
ASIRPA is ontwikkeld door een team van onderzoekers en de meesten daarvan zijn verbonden aan het Franse Institut national de recherche pour l’agriculture, l’alimentation et l’environnement (INRAE). INRAE is een koepel van onderzoeksinstituten op het gebied van landbouw, voedsel en milieu. Die instituten zijn enigszins vergelijkbaar met de instituten die in Nederland vallen onder het “Research” deel van Wageningen University & Research.
De onderzoekers hebben de methode ontwikkeld met en voor collega’s binnen de INRAE instituten. Het beantwoordt aan de behoefte binnen en buiten INRAE om meer grip te krijgen op impact van het onderzoek van het instituut. De onderzoekers hebben bij de ontwikkeling gebruik gemaakt van wetenschappelijke kennis en inzichten op het gebied van innovatie en maatschappelijke impact van onderzoek.
Een belangrijk aandachtspunt van de onderzoekers/ontwikkelaars is dat de ASIRPA methode door hun collega’s gebruikt moet kunnen worden. Onderzoekers en technologie transfer professionals zijn getraind en hebben de beschikking over gestandaardiseerde tools voor de chronologie, het impact pad en het radar diagram en er is een rapportentemplate. Al hoewel het arbeidsintensief lijkt, is de methode al bij introductie door een aantal van de instituten toegepast. Een decennium na ontwikkeling van de methode, bevat de ASIRPA database zo’n 60 cases.
ASIRPA bouwt onder meer voort op SIAMPI, Public Value Mapping, Payback Framework en Theories of Change. Het mechanisme, of het proces, staat bij al deze tools of modellen centraal. Ze zijn geschikt om inzicht te krijgen in het ontstaan van impact, en ze kunnen worden gebruikt om te reflecteren en leren.
Een andere belangrijke conceptuele invloed die aan de basis staat van deze tools, en zeker van ASIRPA, is de Actor Netwerk Theorie (ANT). ASIRPA gebruikt het typische ANT begrip translatie. Dat betreft de veranderingen in het netwerk, meer precies zowel de veranderingen van de actoren, als de veranderingen in de relaties tussen de actoren. Ook de aandacht voor objecten als actor in het netwerk, en dus niet alleen voor mensen en organisaties, is kenmerkend voor ANT.
Een laatste belangrijke invloed is CGIAR. Dat is een netwerk van 14 onderzoekscentra verspreid over de wereld, met een nadruk op Latijns Amerika, Afrika en Zuid en Zuidoost Azië. CGIAR wordt gefinancierd door een groot aantal donoren, inclusief het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken, de Europese Commissie en de Wereldbank. CGIAR gebruikt monitoring en evaluatie zowel om van te leren, als om verantwoording af te leggen. En CGIAR monitort impact op een hoog aggregatieniveau en heeft aandacht voor tweede orde impacts, zoals toepassing van kennis voor een ander gewas, in een andere regio of een ander land.
Na de introductie van ASIRPA, gericht op het ex post in kaart brengen van impact, heeft het team de methode verder ontwikkeld. Naast ASIRPA ex post is er nu ook ASIRPA Real-Time. Deze methode is bedoeld voor gebruik tijdens het onderzoek en biedt onderzoeks- en programmaleiders de mogelijkheid om impact gericht te blijven werken. ASIRPA Real-Time is, in tegenstelling tot ASIRPA ex post, juist wel bedoeld voor impact op het niveau van projecten en programma’s.
