Contribution Mapping

Wat is Contribution Mapping?

Contribution mapping is een aanpak om onderzoeksprojecten te monitoren en te evalueren aan de hand van interacties van betrokken actoren. Het presenteert zich als een alternatief voor bestaande methoden die gericht zijn op het vaststellen van impact. De aanpak richt zich namelijk op het onderzoeksproces en de daarin betrokken actoren door systematisch in kaart te brengen welke inspanningen er worden verricht om tot meer bijdragen te komen vanuit het onderzoek aan een specifiek (maatschappelijk) probleem.

Er worden vier soorten actoren onderscheiden in contribution mapping:

1. Onderzoekers die direct betrokken zijn in het onderzoek;
2. ‘Linked actors’ waarmee geïnteracteerd wordt tijdens het onderzoek bijvoorbeeld doordat ze feedback geven op de onderzoeksplannen, meewerken in de uitvoering of bijdragen aan de interpretatie van de resultaten;
3. ‘Potential key users’ zijn die ‘linked actors’ die een centrale rol in relevante netwerken spelen en het meest capabel lijken om het onderzoek te vertalen in nieuwe manieren van handelen, voorbeelden zijn beleidsmakers, vertegenwoordigers van patiëntenverenigingen, et cetera;
4. ‘Unlinked actors’, actoren die niet verbonden zijn aan het onderzoeksproces maar kennis ervan nemen en zelf komen tot nieuwe handelingsscenario’s, zoals mensen in de praktijk.

De bewuste inspanningen om tot meer bijdragen te komen vanuit het onderzoek worden alignment efforts genoemd. Voorbeelden van deze alignment efforts zijn:

1. Afstemmen van onderzoek met vastgestelde onderzoeksagenda’s.
2. Actoren met dubbele rollen (in onderzoek en praktijk) betrekken in onderzoek.
3. Betrekken van potentiële key users in het formuleren van het onderzoek.
4. Betrekken van potentiële key users in de uitvoering van het onderzoek.
5. Betrekken van potentiële key users in het duiden van de ontwikkelde kennis.
6. Disseminatie van kennisproducten naar potentiële key users.
7. Onderzoeker rol laten aannemen van key user (bijvoorbeeld in adviesraden).
8. Een ‘linked user’ neemt de rol aan van key user.
9. Een ‘non-linked user’ (die dus niet bij het project betrokken is geweest) onderneemt activiteiten op basis van de ontwikkelde kennis (via bijvoorbeeld een publicatie).

Door deze alignment efforts in kaart te brengen en erop te reflecteren ontstaat er ook lerend vermogen bij de actoren doordat zij gaan anticiperen op, en veranderingen gaan aanbrengen in hun eigen handelen om tot betere afstemming te komen met de uitvoering van het onderzoek en de onderzoeksresultaten te kunnen gaan gebruiken.

In contribution mapping worden 4 soorten van ‘contribution’ onderscheiden:

1. Veranderingen in competenties, gedrag en relaties van onderzoekers en linked actors door de activiteiten in het onderzoek.
2. Kennisproducten die worden toegevoegd aan codified knowledge reservoirs zoals publicaties, protocollen, methoden.
3. Bijdragen aan nieuwe actor scenario’s door de onderzoekers en linked actors.
4. Toepassing van de kennis door actoren die niet betrokken waren bij het onderzoek.

Hoe Contribution Mapping te gebruiken?
In Contribution Mapping wordt het onderzoeksproces onderverdeeld in drie fases. De eerste fase is die van onderzoeksformulering. Hierin wordt mogelijke onderzoeksvragen verkend, financiering gezocht, gesprekken gevoerd met potentiële actoren, prioriteiten gesteld et cetera. Deze fase wordt afgesloten als er financiering is toegekend voor een specifiek onderzoeksplan. De tweede fase is de productiefase waarin de kennisproducten worden gerealiseerd. Dit kan een veelheid aan activiteiten omvatten zoals werving, apparatuur aanschaffen, theorievorming, experimenten, statistische analyses et cetera. Tijdens dit proces kan al kennis worden gedeeld. Deze fase wordt echter afgesloten als de onderzoekers vaststellen wat de finale bevindingen van het onderzoek zijn. De derde fase van ‘knowledge extension’ is de opgedane kennis beschikbaar te maken voor potentiële gebruikers en het stimuleren van toepassing van de kennis. Dit kan in de vorm van publicaties en presentaties. Ook ‘linked actors’ kunnen hier een rol in spelen doordat ze de kennis toe gaan toepassen in hun eigen praktijk.

Met een stappenplan worden de kenmerken van het onderzoeksproces in kaart gebracht en wanneer wie wat bijdraagt of kan bijdragen. Dit stappenplan kent vier stadia:

1. In stadium 0 wordt in het onderzoeksteam afgestemd wat contribution mapping inhoudt, wat het doel ervan is, welke rollen er zijn, welke verwachtingen er zijn, wie er beter van wordt et cetera.
2. In stadium 1 worden de onderzoekers geïnterviewd ten einde een eerste indruk te krijgen van het onderzoeksproces en welke bijdragen er mogelijk zijn.
3. In het tweede stadium worden potential key users en andere relevante actoren geïnterviewd om mogelijke bijdragen te traceren, te verkennen en op elkaar af te stemmen.
4. In het derde stadium worden de (mogelijke) alignment efforts in kaart gebracht en geanalyseerd. Ook worden de voorlopige resultaten gedeeld met relevante stakeholders in het onderzoek voor feedback en validatie. De uiteindelijke ‘mapping’ wordt gedeeld met de stakeholders in het onderzoek om van te leren, om het onderzoek te verbeteren en om te verantwoorden.

In de download ‘Stappenplan Contribution Mapping’ is dit stappenplan preciezer beschreven.

Vooralsnog is contribution mapping als methode gebruikt om (kort) na afloop van een project toe te passen, maar het is een methode die ook tijdens de uitvoering zijn nut kan hebben door bijvoorbeeld actief te sturen op de alignment efforts.

Waar komt Contribution Mapping vandaan?
Contribution mapping staat in een traditie van sociale studies naar hoe onderzoek en kennisbenutting evolueert, en van de actor-network theorie. Kenmerken van deze traditie zijn onder andere de opvatting dat kennisbenutting plaatsvindt in een zich steeds ontwikkelend complex en open systeem waarin zich continue veranderingen voordoen, die niet-lineair zijn, multi-directioneel en moeilijk te controleren. Hierdoor is het lastig een specifieke verandering 1-op-1 toe te kennen aan een specifiek projectresultaat als de ‘bron’ (het zogenaamde attributie probleem). Actoren in dit systeem combineren verschillende kennisbronnen om toe te passen in hun eigen context, vaak zonder te weten waar die kennis vandaan komt, om invulling en richting te geven aan een bepaald scenario dat wordt nagestreefd, bijvoorbeeld bepaalde business genereren of een innovatie bewerkstelligen. Door actie en reactie in een complexe en dynamische omgeving wordt een (aangepast) (handelings)scenario gerealiseerd. Wat inzichtelijk kan worden gemaakt in dit proces is welke actoren wat bij hebben gedragen aan een specifiek scenario en hoe kennis daarin gebruikt is. Die praktijk is het uitgangspunt van Contribution Mapping: het in kaart brengen van wie wat bijdraagt aan het onderzoek. In de veronderstelling dat die bijdrage iets zegt over de relevantie, het gebruik en de diffusie van de opgebouwde kennis in het onderzoeksproces.